...czyli dlaczego projektowanie bez analizy i researchu to tylko ładne obrazki?
Content is king, UX is king, data is king... Znacie? Pewnie, że znacie - branżowi eksperci co sezon ogłaszają nowego króla narzędzi biznesowych. Nie do końca się z nimi zgadzam. Moim zdaniem naprawdę kluczowa jest dobra analiza i strategia - bo to one nadają kierunek i wyznaczają podstawowe założenia dalszych działań. Cała reszta, wszystkie narzędzia i metody, to tylko łączenie kropek, kolorowanie rysunku, wędrówka po szlaku.
Design jest zawsze po coś. Jest formą, jest wyglądem, jest zbiorem cech wizualnych - ale te właściwości są zawsze nierozerwalnie splecione z funkcją, przeznaczeniem i doświadczaniem użytkownika. Te z kolei są - a przynajmniej powinny być - przedmiotem głębokiego namysłu i elementem strategii. Rola designu, tak samo jak analityki czy contentu, jest zaś wobec niej podrzędna i wykonawcza.
“Design is not just what it looks like, design is how it works”
Steve Jobs
Nieważne czy chodzi o projektowanie stron internetowych, e-commerce, UI aplikacji mobilnej, identyfikację wizualną, ulotki, plakat czy kreacje do reklam internetowych. Za procesem, którego końcowym efektem jest gotowa grafika, stoi znacznie więcej niż dopasowanie elementów i kolorów w photoshopie.
Mądry design
Mądry, przemyślany design pomaga użytkownikowi korzystać z aplikacji w sposób zgodny z założeniami. Buduje siatkę skojarzeń i doświadczeń wspierających cele biznesowe. Harmonijnie współgra ze strategią marketingową, wspiera komunikację, poprawia konwersję. Sprawia, że kontakt użytkownika z produktem pozwala osiągnąć założone cele.
Łatwiej powiedzieć, trudniej zrobić, prawda? Zwłaszcza, że trudno sformułować uniwersalne recepty dla wszystkich zespołów projektowych - każdy z nich ma przecież inne potrzeby, inne zasoby, inny styl pracy, inne preferencje. Na szczęście istnieje wiele metodyk i frameworków - czyli zbiorów wskazówek i narzędzi wspierających procesy strategicznego projektowania - funkcjonujących na styku biznesu, technologii i designu. Google Design Sprint, Lean Business Model Canvas, Design Thinking, Customer Development - czerpiemy z nich garściami na różnych etapach procesu, eksperymentując, testując i badając efekty.
Zobaczcie, jak to u nas wygląda - postaram się opowiedzieć w kilku słowach o kolejnych krokach strategicznego projektowania i pomocnych narzędziach, na przykładzie projektu UI aplikacji. Chętnie poczytam też w komentarzach o Waszych doświadczeniach - liczę na gorącą dyskusję!
Zrozumienie potrzeb
Design strategiczny to zbiór działań, prowadzących do wdrożenia projektu w oparciu o zrozumienie potrzeb biznesu i użytkowników.
Pierwszym krokiem jest briefing, rozmowa z klientem o jego potrzebach i wymaganiach. Zbieramy wtedy informacje o celach biznesowych, specyfice branży, segmentu, firmy. Rozpoznajemy istotę problemu, staramy się jak najwięcej dowiedzieć o projekcie, jego uwarunkowaniach i ograniczeniach, prognozowanych efektach i trudnościach, planach rozwoju - wszystkim, co może być istotne w kontekście projektowanego interfejsu.
Research i identyfikacja odbiorcy
Potem przechodzimy do fazy badawczej - analizy konkurencji, benchmarkingu, desk researchu i badań użytkowników. Pomocne są tu metody i wnioski pochodzące z dorobku psychologii poznawczej, psychologii zachowań konsumenckich, neuropsychologii czy ekonomii behawioralnej.
Korzystamy z narzędzi takich jak indywidualne wywiady pogłębione (IDI) i ankiety. W trakcie warsztatu projektowego budujemy Persony, czyli wizerunki użytkownika - odbiorcy rozwiązania. To on i jego potrzeby są centrum naszych działań. Persona to zestaw cech użytkownika w kontekście interakcji z aplikacją. Kim jest, ile ma lat, czym się zajmuje, jaki jest jego status ekonomiczno-społeczny, co robi w wolnym czasie, jakich trudności doświadcza, co jest dla niego wartością?
Inną stosowaną przez nas techniką profilowania użytkowników jest Mapa Empatii - prosty model oparty o 6 pytań pomocniczych:
- co użytkownik myśli i czuje?
- co widzi?
- co słyszy?
- co mówi i robi?
- jakie są jego największe problemy i obawy?
- jakie są jego potrzeby i oczekiwane korzyści?
Kolejna metoda nazywa się 5Why: dzięki zadaniu (5 razy pod rząd) pytania “dlaczego” pozwala na dotarcie do sedna problemu, sprawne znalezienie rozwiązania i wdrożenie innowacji w już istniejących produktach lub procesach. 5Why łączy w sobie cele związane z rozumieniem projektu oraz poznaniem użytkowników.
Opracowanie strategii
Na tym etapie pojawiają się już konkretne ustalenia i decyzje projektowe. Na podstawie założeń strategicznych, a następnie schematów, moodboardów i mockupów wyznaczamy ogólny kierunek projektowania.
Prototypowanie i testowanie, kodowanie i wdrożenie
Gotowe propozycje ekranu głównego i kluczowych elementów interfejsu przedstawiane są klientowi i pozostałym interesariuszom w oczekiwaniu na feedback; wdrażamy poprawki, modyfikacje.
Zakodowany projekt testujemy też empirycznie pod kątem użyteczności, zgodności ze strategią i bazowymi założeniami.
Najbardziej przydatne są w tym celu dwie techniki badawcze: wędrówka poznawcza i metoda 10 heurystyk Nielsena.
Wędrówka poznawcza (cognitive walkthrough) polega na testowaniu aplikacji przez projektanta, symulującego zachowania użytkownika według założonego wcześniej scenariusza, uwzględniającego przede wszystkim intuicyjność i użyteczność.
10 heurystyk Nielsena to zbiór ogólnych wytycznych dotyczących interakcji człowiek-komputer, pomocnych w optymalizacji UI/UX.
Na koniec przydatny bywa powrót - czasem kilkukrotny - do poprzedniego etapu, wprowadzenie modyfikacji i ponownych empirycznych testów, czasem również z użytkownikami. Zebranie danych jakościowych o trudnościach i ogólnym doświadczeniu użytkownika w kontakcie z interfejsem pomaga dopracować finalny kształt aplikacji.
Takie podejście, łączące potrzeby klienta, doświadczenia empiryczne grupy docelowej z wiedzą ekspercką zespołu projektowego, pozwala tworzyć rozwiązania nie tylko zgodne z trendami w projektowaniu i atrakcyjne wizualnie, ale przede wszystkim użyteczne, skuteczne i optymalne biznesowo.
